Manneken Pis

Belçika ve Brüksel’in halk kahramanı ve maskotu olan Manneken Pis, ülkemizde İşeyen Çocuk Heykeli ismiyle biliniyor. Bir dönem sebepsiz yere taksilerin torpidolarını süsleyen İşeyen Çocuk Heykeli, Belçika’da ise masallara konu oluyor ve hediyelik eşyacılardan restoranlara, kütüphanelerden çikolatacılara hemen her yerde karşımıza çıkabiliyor.

Manneken Pis, yani İşeyen Çocuk Heykeli o kadar meşhur bir üne sahip ki Kral ve Kraliçelerden, zamanın toprak sahiplerine, ünlü iş insanlarından, oyunculara kadar birçok insandan onlarca hediye alıyor. Bununla da kalmıyor, birkaç defa da çalınıyor ve defalarca çesitli hırsızlık girişimleriyle yüzleşiyor.

Peki ama Manneken Pis’in hikâyesi ne? Brüksel’in ünlü meydanı Grand Place’den yürüyerek 5 dakikada ulaşabileceğiniz ve Rue de l’Etuv ile Rue du Chene caddelerinin tam kesiştiği yerde duran bu minicik İşeyen Çocuk Heykeli neden orada? Gelin, anlatalım:

Manneken Pis, bu adı almadan önce Küçük Julien olarak biliniyordu. Küçük Julien’in, yani işeyen çocuğun heykelinin dikilmesine sebep olan hikâyeler arasında en gurur verici olanı bir kahramanlık öyküsü aslında…

Çok eskilere dayanan bu hikâyeye göre bir grup düşman askeri Brüksel’i ele geçirmek için şeytani bir plan yapıyor. Şehrin dört bir yanını saran askerler, geri çekilme bahanesiyle bir anda kaçmaya başlıyor. Halk ne olduğunu anlamıyor. Ancak Küçük Julien, düşmanların şehri havaya uçurabilecek kadar dinamiti ateşe verdiklerini fark ediyor ve dinamitleri söndürmek için hemen yanan fitilin üzerine işiyor. Böylece tüm şehri kurtaran Julien, kahraman ilan ediliyor ve minnettarlığını göstermek isteyen halk tarafından heykeli yapılarak ödüllendiriliyor.

Belçikalılar arasında kulaktan kulağa yayılan bir diğer hikâyeye göre ise bir cadı kapısının önüne işeyen bir çocuk görüyor. Çocuğa çok sinirleniyor ve onu lanetleyerek sonsuza kadar işeyen bir heykele dönüştürüyor.

Bu biraz saçma geldiyse bir de mantıklı bir Manneken Pis hikâyesi anlatalım o zaman. Aslında bu, hikâyeler içerisinde en akla yatkın olanı.
İşeyen Çocuk Heykeli’nin bulunduğu Rue de l’Etuv’da Ortaçağ döneminde çok fazla tabakhane bulunuyor. O dönemlerde hayvan derilerinin daha esnek hale getirilebilmesi için çocukların bu derilerin üzerine işemesi isteniyor. Bu yüzden de çocuklara olan minnetarlıklarını göstermek isteyen tabakhane sahipleri bir işeyen çocuk heykeli yaptırıyor.
En realist yaklaşım bu olsa da, bu hikâye de doğrulanamıyor.

Bu hikâye gibi kabul gören ve mantıklı bulunan bir diğer hikâyede ise işeyen çocuk, bir festival esnasında kayboluyor. Başta çocuğun ailesi olmak üzere herkes çok meraklanıyor. Çocugun babası panik içerisinde oğlunu ararken onu, bugün heykelinin konulduğu yere, sokağın köşesine işerken buluyor. Oğlunu bulduğu için çok sevinen ve varlıklı bir tüccar olan baba, çocuğunun heykelini yaptırmaya karar veriyor ve böylece Manneken Pis ortaya çıkıyor.

Çok daha ulusal olan başka bir hikâyeye göreyse, Genç Leuven Dükü III. Godfrey babasının yönettiği kalesinden kaçıp diğer çocuklarla oynamaya gidiyor. Dük, oynarken çişinin geldiğini fark edince o sokağın köşesine işiyor. Anlatacağımız son hikâyeye göreyse Dük Godfrey iki yaşındayken babasını kaybediyor ve bunu fırsat bilen düşmanlar dükalığa savaş açıyor. Godfrey’in askerleri çaresiz bir şekilde Flamanların Kont’undan yardım istiyor. Kont, yardım etmeyi kabul ediyor ancak Kont’un ordusu ikna olmuyor ve kimin için savaşacaklarını görmek istiyor. Bunun üzerine bebek dük, Flaman ordusuna gösteriliyor ve ordu savaşa girmeyi kabul ediyor.

Ordunun motivasyonunu sağlamak için Dük bir sepete konularak, savaş alanındaki bir meşe ağacından sarkıtılıyor. Bebek Dük’ü gören Flaman Ordusu cesaretleniyor ve düşmanı yeniyor. Savaş bittiğinde dük bulunduğu yerden ayağa kalkarak düşmanların kafasına çişini yapıyor. Zaferi kutlamak isteyen askerler, savaşın sembolü olarak Brüksel’e bir meşe ağacı dikiyor. Ardından Dük Godfrey’in işeyen çocuk heykeli dikiliyor ve hikâye burada son buluyor.
Manneken Pis’in bulunduğu Rue du Chene, Meşe Ağacı Caddesi anlamına geliyor.

İşeyen Çocuk Heykeli’nin tam olarak ne kadar eski olduğu kimse tarafından bilinmiyor ve tespit edilemiyor. Fakat, Manneken Pis ismi ile ilgili ilk bilgiler 1452 yılında yazılan arşivlerde bulunuyor. Ancak, bu tarihten önce de heykele Küçük Julien adıyla hitap edildiği biliniyor.

Küçük Julien Heykeli, cadı masalında da anlatıldığı gibi, taş bir heykel olarak sergileniyor. Heykelin çalınması ve bulunamaması üzerine ise Hiëronymus Duquesnoy, heykeli bronz olarak yeniden yapıyor. Ancak, heykelin orjinal hâli ile aynı şekilde yapılıp yapılmadığı, yeniden yorumlanıp yorumlanmadığı bilinmiyor. Yani Küçük Julien Heykeli belki de o zamanki hâlinden çok farklı bir tasvirle günümüze kadar ulaşıyor.

Duquesnoy’un heykeli de günümüze kadar yaşamayı başaramıyor. Belçika arşivlerine göre 1817 yılında özgürlüğüne kavuşturulan bir köle tarafından çalınıyor. Ayrıca, heykel bu esnada tahrip oluyor ve parçalara ayrılıyor.

Yine kayıtlara göre bu parçalar tekrar bulunup bir araya getiriliyor ve böylece İşeyen Çocuk bir kere daha bronz haliyle hayata dönüyor.

1963 yılının soğuk bir kış gününde Antwerp’de öğrenci olan bir genç tarafından şaka yapmak amacıyla bir kere daha yapılan heykel, 1965 yılında aslına uygun olarak son kez yapılıyor ve bugün ziyaret edebileceğiniz yerinde, Rue de X ile Rue de Y’nin kesiştiği noktada, o günden beri sapasağlam duruyor.

Yüzlerce yıllık geçmişe sahip heykel, bugün Belçika’nın maskotu. İşeyen Çocuk, o kadar meşhur ki uzun yıllardır çoğu zaman üzerinde birbirinden renkli giysileriyle ziyaretçilerini selamlıyor.

Evet, yanlış okumadınız. Manneken Pis, özel günlerde, normal günlerde ve önemli olaylara dikkat çekmek için devamlı olarak farklı kombinlerle giydiriliyor. Öyle ki, gardrobunun, muhtemelen sizinkinden fazla giysiye sahip olduğunu söylemek mümkün. Bilmiyoruz, aranızda 800’den fazla kıyafeti olan var mı ama, bu bronz çocuğun günümüzde 1000’e yakın kıyafeti bulunuyor. Üstelik kıyafetler arasında Fransa Kralı 15.Louis’in pahalı hediyeleri gibi maddi değeri çok yüksek parçalar da yer alıyor.

Belçika’da yaşadığımız süre içerisinde üzerinde onlarca farklı kıyafet gördüğümüz Küçük Julien, Arap, Türk, Uzakdoğu kültürlerine ait yöresel kıyafetleri de gururla üstünde taşıyor.

Gelelim size Manneken Pis ve ona ait hatıraları bulabileceğiniz Brüksel’in farklı noktalarını anlatmaya. Heykel, tüm ülkede değer gördüğü için özellikle Brüksel’de bulunan Waffle’cıların vitrinlerini süslüyor. Çikolata dükkanları, patates kızartması satıcıları ve tabii ki şehir merkezinde bulunan ve hemen her yerde görebileceğiniz hediyelikcilerde irili ufaklı birçok Manneken Pis Heykeli yer alıyor.

Manneken Pis, Brüksel’de eski şehir olarak adlandırılan turistik bölgede, Rue de l’Etuve ile Rue du Chene’in kesiştiği noktada yer alıyor. Aşağıdaki linke tıklayarak adresi telefonunuza kaydetmeniz mümkün.

Manneken Pis Adres

Manneken Pis ile ilgili yazımızı sadece kültürlenmek için değil aynı zamanda bir gün Brüksel’e gitmek için okuyorsanız sizi Charleroi Havalimanından Brüksel’e nasıl gidilir sorusu bekliyor. Eğer, Brüksel gitme niyetiniz varsa Charleroi’dan Brüksel’e Nasıl Gidilir? yazımız son derece işinize yarayacaktır.
Biz, Manneken’in bulunduğu birbirinden harika yerlerle ve Manneken Pis’in kendi gibi çişlerini yapan enterasan ailesinin hikâyesiyle yazımıza devam edelim.

İşeyen Çocuk Heykeli’nin bulunduğu Rue du Chene’in hemen yukarısında Manneken Pis’in Gardolabı yer alıyor. Yıl boyunca onlarca kez giydirilen Manneken Pis’in tüm kıyafetleri burada, heykelin birebir replikaları üzerinde sergileniyor. Ayrıca, müzede yer alan dijital ekranlar, ziyaretçilerin bu giysilerin nerede yapıldığı, ne için yapıldığı ve hangi tarihlerde Küçük Julien’e giydirildiği ile ilgili birçok farklı dilde oluşturulan bilgi havuzundan bilgi edinebiliyor.

Heykelin gardrobunu gezerken bizim en ilgimizi çeken heykelin hemen hemen her coğrafyaya özgü kıyafetlerle giydirilmesi olmuştu. Dijital ekrana Turkey yazarak Belçika Türk Birliği tarafından 2006 yılında geleneksel kıyafetlerimizle giydirilmiş ve çocuğun çişini yapmadığı bir şekilde tasarlanmış fotoğrafını görebilmeniz mümkün. Müzenin hikayesi için Manneken Pis’in Kıyafetleri
Adres: Manneken Pis’in Gardolabı

Manneken Pis’in defalarca çalındığını ve tahrip edildiğini anlatmıştık. İşte bu çalınmalardan birinde heykel parçalanmış halde Brüksel Kanalı’nda bulunuyor. Heykelin yenisi yapıldıktan sonra parçalanan eski heykel Grand Place’de bulunan müzede, yani Maison du Roi’de sergilenmeye başlıyor. Bu müzede Brüksel’in eski dönemdeki gerçek fotoğraflarından, birçok sanat eserine çok farklı şeyler bulabileceğiniz gibi aynı zamanda Manneken Pis’in hikayesinin detaylarını da okuyabilirsiniz.

Belki Manneken Pis’i görmek için değil ama, Grand Place’e yukarıdan bakmak için de Maison du Roi’yi ziyaret edebilirsiniz.
Adres: Maison du Roi

Manneken Pis, Brüksel’de öyle bir maskot haline geliyor ki, şehir ona bir aile oluşturmaya karar veriyor. Böylece, önce Manneken’in kız kardeşi Jeannekke, daha sonra da bu kardeşlerin köpekleri Zinneke aileyi katılıyor. Tahmin edebileceğiniz gibi Jeanneke Pis ve Zinneke Pis de çiş yaparken tasvir ediliyor.

Manneken Pis kadar bilinmese de Jeanneke Pis, abisinden çok daha önemli bir sosyal sorumluluk projesi olarak 1980 yılında yapılıyor.

Jeanneke Pis, yaşadığı mahalleye bir hediye vermek isteyen yerel bir sanatçı tarafından tasarlanmıştır. Ancak Brükselli sanatçı İşeyen Kız Heykelini tasarlarken aynı zamanda cinsiyet eşitliğine vurgu yapmayı hedeflemiştir. Bu değerli çalışmanın asıl bilinmeyen yanı ise Jeanneke’nin aynı zamanda bir yardım kampanyasının odağı olmasıdır.

Jeanneke Pis, Rue des Bouchers’u kesen çıkmaz sokak Impasse de la Fidelite’de bulunuyor. Adeta gizlenmiş olan İşeyen Kız Heykelini bulan turist ve gezginler, şans getirmesi için buraya bozuk para atıyor. Ancak, çoğu gezgin attıkları bozuklukların başka hayatlara şans getirdiğini bilmiyor. Jeanneke Pis’e atılan bozukluklar kanser araştırmalarında kullanılmak üzere bağışlanıyor. İşte tüm bu sebeplerle Jeanneke Pis, Manneken Pis’den çok daha değerli bir anlama sahip oluyor.
Adres: Jeanneke Pis

Başka bir sanatçı Manneken Pis ve Jeanneke Pis’in neden bir evcil hayvanları yok ki diye düşünmüş olmalı ki, böylece Zinneke Pis, yani İşeyen Köpek Brüksel’e kazandırılan bir başka ilginç sanat eseri olarak sokaklardaki yerini almış.

1998’de çişini yapmaya başlayan Zinneke Pis, Pis Ailesinin diğer üyelerinden farklı olarak aynı zamanda bir çeşme olarak yapılmamış. Manneken’in ve Jeanneke’nin aksine Zinneke’nin çişi devri daim halindeki bir su şeklinde değil, kendi gibi bronz bir halde bulunuyor.

Dahası, Zinneke Pis de İşeyen Çocuk Heykeli gibi, iki caddenin kesiştiği bir kaldırımda, şehrin merkezinde yer alıyor.
Adres: Rue des Chartreux ile Rue Saint-Christophe kesişimi

Brüksel’de gezilecek yerler arasında yer alan tüm işeyen heykelleri ve hikayelerini anlattığımıza göre bu yazımıza da burada son verebiliriz. Hikayelere meraklıysanız ve gezmeyi seviyorsanız Brüksel ile ilgili hoşunuza gidebilecek başka bir etkinlik hikayesi de Grand Place’a kurulan dev çiçek tablosu ile alakalı. Dilerseniz Brüksel’in Dev Çiçek Halısı yazımızı da linke tıklayarak okuyabilirsiniz.

Bu yazı oluşturulurken yazarların kendi seyahat deneyimlerinden ve Culturetrip’de yer alan bilgilerden yararlanılmıştır.
Yolunuzun üstü Brüksel’deki gibi güzelliklerle dolu olsun.

Manneken Pis (İşeyen Çocuk Heykeli) tags: